Forma opodatkowania – decyzja na cały rok!

Jaką formę opodatkowania wybrać przy jednoosobowej działalności gospodarczej? To jedno z ważniejszych pytań jakie co roku zadają sobie przedsiębiorcy. Właściwie wybrana forma opodatkowania znacząco wpływ na wysokość płaconego przez przedsiębiorcę PIT. Jakie czynniki będą decydujące? Na co warto zwrócić uwagę?

Przedsiębiorcy mają zasadniczo możliwość wyboru formy opodatkowania pomiędzy następującymi formami:

• według skali podatkowej (stawka podatkowa 12% i 32%),
• według stawki liniowej (19%),
• ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Poniżej zestawiliśmy najważniejsze informacje na temat form opodatkowania PIT. Na wstępie jednak kilka słów o składkach na ubezpieczenie społeczne ZUS.

Składki społeczne na ZUS

Każdy przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą opłaca składki ZUS. Wśród składek na ubezpieczenie społeczne wyróżniamy:

1. Składki na ubezpieczenie społeczne: emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe.
2. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne
3. Składkę na Fundusz Pracy (dotyczy tzw. dużego ZUSu i małego ZUS plus).

Spośród powyższych składek, dobrowolna jest wyłącznie składka na ubezpieczenie chorobowe. Pozostałe składki obligatoryjnie płaci każdy przedsiębiorca.

Wysokość składek na ubezpieczenie społecznie przy jednoosobowej działalności gospodarczej zmienia się co roku lub co półrocze wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia i prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

W 2024 r. „duży ZUS”, czyli pełne składki ZUS (łącznie z ubezpieczeniem chorobowym) wynoszą 1600,32 PLN/mc + składka zdrowotna.

W 2025 r. składki na duży ZUS wynosić będą już 1773,96 PLN/mc + składka zdrowotna.

Ważne: JEDYNIE wysokość składki ZDROWOTNEJ zależy od wybranej formy opodatkowania.

Dla nowych przedsiębiorców istnieje możliwość skorzystania z preferencyjnych programów, istotnie obniżających wysokość składek na ubezpieczenie społeczne w pierwszych latach prowadzenia działalności gospodarczej: Ulga na start, Preferencyjne składki ZUS czy nieco później Mały ZUS +.

Forma opodatkowania – skala podatkowa (zasady ogólne)

Opodatkowanie według skali podatkowej to tzw. opodatkowanie na zasadach ogólnych. Jeżeli przedsiębiorca nie dokona wyboru innej formy opodatkowania, automatycznie jego dochody zostaną opodatkowane właśnie zgodnie ze skalą podatkową.

W przypadku skali podatkowej, opodatkowanie jest uzależnione od dochodów, czyli od przychodu z działalności pomniejszonego o koszty prowadzenia działalności. Kosztami uzyskania przychodów są wszelkie wydatki poniesione w celu uzyskania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Podstawowa stawka podatku w przypadku skali podatkowej wynosi 12%. Gdy dochód przekroczy określony próg (obecnie 120 000 zł), nadwyżkę opodatkowuje się stawką 32%. Kwota wolna od podatku wynosi 30 tys. zł.

Zalety skali podatkowej

Możliwość wspólnego rozliczenia z małżonkiem. Możliwość skorzystania z licznych ulg: np. ulga na dziecko, ulga na zatrudnienie innowacyjnych pracowników, ulga na prototyp, ulga na robotyzację, Ulga B+R, ulga IP BOX, ulga z tytułu krwiodawstwa czy ulga termomodernizacyjna. Możliwość odliczenia od dochodu zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne (ważne: składki na ubezpieczenie zdrowotne nie podlegają odliczeniu). Możliwość odliczenia wpłat na IKZE. Możliwość odliczenie darowizn na cele kultu religijnego oraz na rzecz działalności sportowej, kulturalnej, wspierającej szkolnictwo wyższe i naukę. Możliwość opodatkowania w jednym zeznaniu dochodów z różnych źródeł (ale nie wszystkich).   Skala podatkowa jest często formą korzystną przy stosunkowo niższych dochodach.

Skala podatkowa – składka zdrowotna

Składka zdrowotna w 2024 r. na skali podatkowej wynosi 9% dochodu, jednak nie może być niższa niż 381,78 PLN/mc. Nie ma możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku. Dlatego im wyższe są dochody, tym wyższa składka zdrowotna.

Ważne! Planowana jest istotna zmiana zasad obliczania składki zdrowotnej. W 2026 r. ma zostać przywrócona zryczałtowana składka zdrowotna dla przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej. Będzie wynosić 9% z 75% minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2025 r. ok. 310 PLN/mc. Wysokość składki zdrowotnej w zamyśle dla przedsiębiorców będzie stała, niezależna od osiąganego dochodu. Składki zdrowotnej nie będzie można odliczyć ani od dochodu, ani od podatku.

Forma opodatkowania – podatek liniowy

W tej opcji podstawą opodatkowania jest dochód, czyli całkowity przychód uzyskany z działalności pomniejszony o koszty jej prowadzenia.

Stawka podatku liniowego wynosi 19%, niezależnie od wysokości uzyskanego przez przedsiębiorcę dochodu.

W przypadku podatku liniowego nie ma możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem.

Istotne jest również to, że dochody z umów zlecenia czy z umów o pracę nie mogą być opodatkowane według stawki liniowej. Wybór opodatkowania na podstawie stawki liniowej dotyczy wszystkich dochodów z działalności gospodarczej, tj. zarówno dochodów z jednoosobowej działalności gospodarczej, jak i dochodów z udziału w spółce niebędącej osobą prawną.

W przypadku wyboru podatku liniowego nie ma możliwości rozliczenia wspólnie z małżonkiem.

Zalety podatku liniowego

Stałość stawki procentowej (brak progresji). W przypadku opodatkowania według stawki liniowej zakres ulg, z których skorzystać może przedsiębiorca, jest ograniczony w stosunku do opodatkowania na zasadach ogólnych, obejmuje jednak m.in. ulgę IP Box, ulgę termomodernizacyjną, ulgę badawczo-rozwojową czy ulgę na prototyp. Możliwość odliczenia wpłat na IKZE. Możliwość odliczenia od dochodu składek na ubezpieczenie społeczne. Możliwość odliczenie darowizn na cele kultu religijnego oraz na rzecz działalności sportowej, kulturalnej, wspierającej szkolnictwo wyższe i naukę.

Podatek liniowy – składka zdrowotna

Składka zdrowotna w przypadku podatku liniowego wynosi 4,9% dochodu, jednak w 2024 r. nie może być ona niższa niż 381,78 PLN/mc .

Przy rozliczeniu metodą liniową w 2024 r. możliwe jest pomniejszenie podstawy opodatkowania o zapłaconą składkę zdrowotną. Odliczenie to ma jednak limit – w 2024 r. wynosił on 11.600 PLN. Podatnicy rozliczający się według stawki liniowej mogą odliczyć składkę zdrowotną na dwa sposoby: zaliczyć składkę zdrowotną do kosztów uzyskania przychodu lub odliczyć ją od podstawy opodatkowania.

Pisaliśmy na ten temat szerzej:

Odliczenie składki zdrowotnej – wyższy limit

Ważne! Planowana jest istotna zmiana zasad wyliczania składki zdrowotnej przez przedsiębiorców, którzy wybrali rozliczenie podatkiem liniowym w 2026 r. Zmiany te mogą korzystnie wpłynąć na wysokość składki zdrowotnej.

Forma opodatkowania – ryczałt

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest uproszczoną formą opodatkowania działalności gospodarczej. Stawki podatku w przypadku ryczałtu zależą od rodzaju prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności i wahają się od 2% do 17%.

Podstawę opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych stanowi osiągnięty przychód po uwzględnieniu przysługujących odliczeń.

Ryczałt jest formą opodatkowania bardzo często wybieraną przez przedsiębiorców działających w branży IT. Przedsiębiorcy z branży IT – w zależności od wykonywanych zadań – mogą korzystać z opodatkowania ryczałtem 12% oraz preferencyjną stawką 8,5%.

Szeroką analizę ryczałtu jako formy opodatkowania na przykładzie przedsiębiorców z branży IT opublikowaliśmy tutaj:

Czy opodatkowanie ryczałtem jest opłacalne?

Zalety opodatkowania według zryczałtowanej stawki

Niskie stawki podatku – wysokość stosowanej stawki zależna jest od prowadzonej działalności. Ryczałt może być opłacany dla przedsiębiorców, którzy nie ponoszą wysokich wydatków związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą – w rozliczeniu podatkowym nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów. Proste obliczenie podatku. Ryczałt pozwala prowadzić uproszczoną księgowość (ewidencję przychodów).

Ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych obligatoryjnie opodatkowane są przychody uzyskiwane z tytułu najmu prywatnego.

W przypadku przychodów zryczałtowanych nie ma możliwości rozliczenia wspólnie z małżonkiem

Ważne! Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to forma opodatkowania dostępna wyłącznie dla przedsiębiorców, których przychody w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyły limitu 2 mln euro (obliczonego według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedniego).

Ryczałt – składka zdrowotna

W przypadku ryczałtu wysokość składki zdrowotnej zależy od przychodów przedsiębiorcy oraz przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego przez GUS.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorcy opodatkowanego według ryczałtu wynosi 9% podstawy jej wymiaru. Opiera się ona na trzech stawkach:

Co istotne nie jest to składka progresywna, tj. przekroczenie progu nawet pod koniec roku powoduje konieczność dopłaty za każdy miesiąc wstecz.

Ponadto, w 2024 r. nie można odliczać składki na ubezpieczenie zdrowotnej od podatku, ale możliwe jest częściowe odliczenie jej od przychodu do opodatkowania.

Ważne! Planowana jest istotna zmiana zasad wyliczania składki zdrowotnej przez przedsiębiorców, którzy wybrali rozliczenie ryczałtem w 2026 r. Zmiany te mogą korzystnie wpłynąć na wysokość składki zdrowotnej.

Kiedy zmienić formę opodatkowania?

Termin na dokonanie zmiany formy opodatkowania został ustalony na maksymalnie 20. dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskano pierwszy przychód w danym roku podatkowym. Oznacza to, że większość przedsiębiorców musi podjąć decyzję o zmianie formy opodatkowania do 20 lutego 2025 roku.

Osoby opodatkowane kartą podatkową mogą natomiast zmienić formę opodatkowania do 20 stycznia 2025 roku.

Zmiany formy opodatkowania można dokonać online. W tym celu należy wejść na stronę www.biznes.gov.pl i wybierać opcję “Zmień dane w CEIDG”.

Ważne! Niestety CEIDG wielokrotnie wykazuje błędy przy zgłaszaniu zmiany formy opodatkowania. Po złożeniu wniosku dotyczącego zmiany formy opodatkowania radzimy więc pobrać UPO/UPP, a kilka dni później upewnić się telefonicznie we właściwym US, czy w systemie widoczna jest wybrana przez nas forma opodatkowania.  

W czym możemy pomóc?

Naszych klientów wspieramy poprzez wnikliwą analizę ich sytuacji oraz przygotowanie stosownych obliczeń. Przeprowadzimy analizę struktury przychodów i kosztów pod kątem wyboru optymalnej formy opodatkowania, możliwości rozliczenia się wspólnie z małżonkiem czy zastosowania konkretnych ulg w PIT/ZUS. Pomagamy na czas zareagować na wprowadzane zmiany w podatkach, które mają bezpośredni wpływ na wysokość płaconych przez przedsiębiorców podatków.

Do tego celu niezbędny nam jest szczegółowy opis sytuacji oraz szacowane przychody i koszty. Na danych liczbowych pokazujemy możliwości dostępne dla klienta, dzięki czemu może on wybrać optymalną formę opodatkowania!

Naszą poradę zawsze kończy indywidualna rozmowa – podczas takiej konsultacji wyjaśniamy wątpliwości i dyskutujemy na temat ograniczenia ryzyk podatkowych.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Napisz do nas!